Thành Trấn Hải là hệ thống phòng canh giữ mặt biển của Cố đô Huế, nằm ở phía bắc cửa Thuận An(cũ), cách phía đông huyện Hương Trà (cũ) 30 dặm (tương đương 16,2 km).
Thời Gia Long (1812), thành Trấn Hải có tên là đài Trấn Hải, hình tròn chu vi đo được gần 29m, cao khoảng 4,5m, hào chung quanh rộng 4m, có một cửa và 99 ụ đất đặt súng.
Thời vua Minh Mạng được trùng tu lại nhiều lần, trên đài xây thêm lầu Quan Hải và đổi tên là thành Trấn Hải, tồn tại cho đến ngày nay. Cũng dưới thời Minh Mạng, phía bên phải thành này xây dựng hành cung (nhà nghỉ của vua) và trồng hàng vạn cây dừa để chế ngự bớt cái nắng gió của một vùng biển cát. Thời tự chủ, mùa hè, các vua Nguyễn cùng gia đình hay về đây nghỉ mát. Các vua Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức nhiều lần về đây xem thủy sư thao diễn và sáng tác nhiều thơ văn.
Với nhiệm vụ trấn giữ mặt biển cho Kinh đô Huế, thành Trấn Hải đã nhiều lần chiến đấu anh dũng trước sự tấn công của quân viễn chinh Pháp từ sau ngày vua Tự Đức băng hà 1883. Tuy không chặn đứng được âm mưu xâm lược nước ta của thực dân Pháp nhưng thành Trấn Hải vẫn là một chứng tích của lòng dũng cảm của quân binh nước ta trong buổi đầu chống Pháp và là nơi ghi dấu tội ác của quân xâm lược Pháp. Xem “Giấc mộng con”, lúc sinh thời, khi vào thăm Huế, nhà thơ Tản Đà đã không quên về thăm thành Trấn Hải và thắp một nén hương tưởng nhớ những người lính đã bỏ mình vì sự nghiệp bảo vệ kinh đô Huế. Tản Đà cho rằng Thành Trấn Hải là một điểm du lịch có nhiều ý nghĩa của Huế.
Di tích thành Trấn Hải hiện nay được sử dụng làm đồn biên phòng 220. Nhiều kiến trúc mới đã được xây dựng thêm ở trong vòng thành nhưng cổng chính, một số ụ súng và đài trung tâm vẫn được bảo vệ.
Năm 1997, thành Trấn Thành được công nhận là di tích lịch sử Quốc Gia (QĐ số 87/QĐ-BVHTT, ký ngày 12/5/1197). Sau trận lũ lịch sử hồi tháng 11/1999 và đặc biệt sau ngày tỉnh Thừa Thiên Huế đắp đập Hòa Duân, thành Trấn Hải có nguy cơ bị sóng biển xâm thực cuốn trôi hoặc con đường dẫn đến đập Hòa Duân xâm phạm.
Tham khảo: Nguyễn Đắc Xuân – 700 năm – THUẬN HÓA-PHÚ XUÂN-HUẾ
Đến Huế chưa biết đi đâu, làm gì, ăn uống chỗ nào thì tham khảo bên dưới
Mời các bạn ghé đọc chuỗi bài viết trong chuyên mục KHÁM PHÁ HUẾ của Lá Quê để tìm hiểu thêm về lịch sử Huế.