Chợ Đông Ba là chợ lớn nhất ở Huế hiện nay. Hàng ngày có rất nhiều lượt người đến đây mua sắm. Tai đây có đủ các mặt hàng để phục vụ cuộc sống hàng ngày của người dân. Ngoài ra chợ Đông Ba cũng là điểm đến du lịch Huế rất cuốn hút du khách trong và ngoài nước. Hầu như các tour du lịch đến Huế đều chọn chợ Đông Ba là một trong nhiều điểm phải đến
Vậy chợ Đông Ba hiện nay và chợ xưa có gì khác nhau hay không ? – tên gọi, vị trí, kiến trúc…Chúng ta cùng tìm hiểu qua bài viết bên dưới
Năm 1999, thành phố Huế tổ chức kỷ niệm 100 năm “Chợ Đông Ba đem ra ngoài giại” (1899 – 1999). Nhưng theo lịch sử, cái tên chợ Đông Ba đã xuất hiện trước đó khá lâu, lúc chợ còn tọa lạc ở bên ngoài cửa Chánh Đông (tức cửa Đông Ba theo cách gọi dân gian)
Đầu thời Gia Long (1802), ngoài Kinh thành Huế có một cái chợ lớn mang tên Qui Giả thị (le Marché de ceux qui revienment). Tên cái chợ này đánh dấu sự kiện trở lại Phú Xuân của quan quân nhà Nguyễn. Thời Quang Toản loạn lạc, dân chúng ly tán, đến đầu triều Nguyễn thái bình, họ mới trở về. Qui Giả là ngôi chợ của những người trở về. Gần một thế kỷ sau, vào mùa hè năm 1885, Kinh đô thất thủ, chợ Qui Giả bị giặc Pháp đốt sạch. Đến 1887, vua Đồng Khánh cho xây lại chợ gồm có “Đình chợ” và “Quán chợ” lấy tên là chợ Đông Ba.
Suất đội Nguyễn Đình Nên bỏ tiền ra làm một cái đình ngói giữa chợ, hai bên phải trái có hai dãy quán ngói. Nguyễn Đình Nên được phép thu thuế 6 năm, mỗi năm 1300 quan. Đến năm 1899, trong công cuộc chỉnh trang đô thị theo phong cách phương Tây, vua Thành Thái cho đem chợ “Đông Ba đem ra ngoài giại” (chỗ hiện tại), và đình chợ cũ được sửa lại thành trường Pháp Việt Đông Ba
Chợ Đông Ba thời Thành Thái gồm 4 dãy quán: trước, sau, phải , trái. Mặt trước một dãy 8 gian, mặt sau một dãy 12 gian, dãy tay phải 13 gian…đều lợp ngói, ở giữa chợ có một tòa lầu vuông, 3 tầng, tầng dưới có 4 vách tường, mỗi phía có 2 cửa, tầng trên 4 mặt đều có cửa và đều có mặt đồng hồ để điểm giờ. Trong chợ xây một giếng đá, có hệ thống máy giúp cho việc múc nước rất tiện lợi. Lúc lấy nước, dùng tày quay máy thì nước tràn lên, phun ra. Đầu thế kỷ XX, đây là một công cụ của phương Tây phục vụ con người lần đầu tiên có mặt tại Huế.
Chợ Đông Ba xây từ thời vua Đồng Khánh (Ảnh: Sưu tầm)
Chợ Đông Ba xây từ thời vua Đồng Khánh (Ảnh: Sưu tầm)
Đầu thế kỷ 20, chợ Đông Ba được tu sửa nhiều lần nhưng vẫn giữ cốt cách cũ.
Năm 1967, chợ Đông Ba bị bom pháo Mỹ trong chiến dịch Huế Xuân 1968 bắn phá tan tành.
Năm 1987, chợ Đông Ba được đại trùng tu. Tổng thể diện tích mặt bằng thuộc chợ lên trên 47.614m², từ cầu Gia Hội đến cầu Trường Tiền, một mặt là sông Hương, một mặt là phố chính Trần Hưng Đạo. Trong chợ tập trung hàng ngàn hộ kinh doanh cố định và buôn bán rong.
Chợ Đông Ba bây giờ
Chợ Đông Ba là một trong 3 chợ lớn nổi tiếng ở ba vùng Bắc – Trung – Nam của đất nước. Sau chợ Đồng Xuân ở Hà Nội và chợ Bến Thành ở thành phố Hồ Chí Minh là chợ Đông Ba
Lưu ý thêm, theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân, ngay tại cửa Chánh Đông có một xóm tên là xóm Đông Hoa. Nên cửa Chánh Đông hay được gọi là cửa Đông Hoa, sau vì kiên chữ HOA – tên của bà Hồ Thị Hoa – vợ vua Minh Mạng, mẹ vua Thiệu Trị nên chữ HOA đổi tên thành chữ BA. Cửa Đông Hoa gọi là cửa Đông Ba, tên chợ lúc này vẫn là chợ Qui Giả, đến 1887, vua Đồng Khánh xây chợ mới thì đổi tên thành chợ Đông Ba
Tham khảo: Nguyễn Đắc Xuân và tài liệu khác
Mời các bạn ghé đọc chuỗi bài viết trong chuyên mục KHÁM PHÁ HUẾ của Lá Quê để tìm hiểu thêm về lịch sử Huế
Kinh thành, địa danh và một vài công trình liên quan
Cửa biển Thuận An qua các thời kỳ thay đổi như thế nào ?
Tìm hiểu về hệ thống thành quách ở cố đô Huế
Sông Hương có từ bao giờ ? – Khám Phá Huế
Thành Trấn Hải – Tuyến đầu bảo vệ kinh đô triều Nguyễn
Lăng Cơ Thánh – Vì sao được gọi là lăng Sọ ?
Nghinh Lương Đình – Nơi nghỉ chân, hóng mát của vua triều Nguyễn
Hoàng thành, Tử Cấm thành và các cung điện
Điện Thái Hòa – Nơi diễn ra các nghi lễ trọng đại của triều Nguyễn
Thế Miếu – Nơi thờ phụng các vua Nguyễn
